Ślepota
Ślepotą określamy całkowite lub znaczne ubytki widzenia z powodu różnorakich przyczyn. Na ogół są to wady narządu wzroku, czyli oka, patologie neurologiczne, urazy mechaniczne i inne. Ślepota może być wrodzona, a więc towarzyszy dziecku już od pierwszych dni jego życia, bądź też nabyta w ciągu życia np. na skutek oparzenia oczu.
Przyjęło się, iż ludzi ze ślepotą wrodzoną określa się niewidomymi, natomiast tych, co utracili wzrok później – ociemniałymi. Osoby ociemniałe na ogół pamiętają jeszcze to, co udało się im zobaczyć. Im trudniej jest się przystosować do nowej sytuacji i normalnego funkcjonowania. Osoby niewidome, od samego początku wypracowują sobie pewne mechanizmy i wyostrzają zmysły, po to, by móc przezwyciężać napotykane trudności.
Badania okulistyczne u noworodków i małych dzieci są trudne do przeprowadzenia, jednak współczesna medycyna i na to znajduje sposoby. W zapobieganiu ślepoty z
powodu retinopatii wcześniaków, w 4-6 tygodniu życia dziecka wykonuje się badanie oftalmoskopowe, które daje możliwość obejrzenia siatkówki oka. Ponadto jest pod stałą opieką okulistów. Badanie oftalmoskopowe jest badaniem przesiewowym we wczesnym wykrywaniu wady siatkówki.
Przyczyny ślepoty i grupy ryzyka
Ślepota rozwija się z przyczyn genetycznych, związanych z rozwojem płodu i okresem okołoporodowym oraz nabytych w dalszym życiu. Do przyczyn genetycznych zaliczamy zaćmę wrodzoną, albinizm, dystrofię siatkówki i siatkówczaka. Ślepota jest również jednym z objawów towarzyszących głuchocie i upośledzeniu umysłowemu w zespole Ushera.
Przyczyny upośledzenia wzroku związane z rozwojem płodu i okresem okołoporodowym to zakażenia wrodzone, retinopatia wcześniacza, encefalopatia niedotleniowo-niedokrwienna, nieprawidłowości w budowie mózgu lub jego uszkodzenia oraz niedorozwój nerwów wzrokowych. Przyczyny postnatalne, a więc po urodzeniu dziecka, dotyczą czynników, które pojawiają się w miarę rozwoju i życia dziecka. Mogą to być urazy głowy i oczu, zakażenia, których skutkiem bywa utrata wzroku lub też zachorowanie na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, kiedy również może dojść do upośledzenia widzenia.
Grupy ryzyka znacznego upośledzenia wzroku, obejmują dzieci, u których stwierdzono:
– obecność poważnej wady wzroku wśród członków rodziny,
– opóźnienie rozwoju psychoruchowego,
– skrajne wcześniactwo.
Pierwsze objawy
Podstawowym objawem choroby jest całkowite upośledzenie widzenia. Wszelkie objawy pogorszenia się wzroku trudności w widzeniu z bliska, podwójne widzenie, ból oczu itp. należy zgłaszać lekarzowi.
Leczenie i pomoc
Ślepotę można wyleczyć wtedy, gdy jej przyczyna jest do zwalczenia. Zazwyczaj odbywa się ono drogą chirurgiczną, a później korygowaniem za pomocą szkieł okularowych, soczewek kontaktowych. Niestety zdarza się tak, że ślepota jest nieodwracalna, czyli nie można jej wyleczyć.
W przypadku ciężkiej ślepoty dzieci muszą odbywać edukację indywidualną lub w specjalnych ośrodkach. Uczone są posługiwania się alfabetem Braille’a, co później znacznie ułatwia komunikowanie się i funkcjonowanie. Niektóre produkty spożywcze i leki, jak również książki i przewodniki turystyczne są wyposażone w informacje wytłoczone za pomocą alfabetu Braille’a.
Dla dzieci niewidomych niezwykle ważna jest stymulacja pozawzrokowa za pomocą dotyku i mowy. Dużą rolę w poprawie ich funkcjonowania przypisuje się specjalnie wytresowanym psom przewodnikom. Rodzice dziecka niewidomego powinni mu zapewnić bezpieczne środowisko niezbędne do rozwoju, warunki nauki i zabawy.
Aby polepszyć jakość obserwowanych obrazów, w miarę możliwości finansowych dziecko korzysta z okularów lub soczewek kontaktowych, specjalnych powiększalników i komputerów.
Poruszanie i identyfikację terenu ułatwia posługiwanie się specjalną laską, jak również życzliwość znajdujących się w pobliżu osób.
Z myślą o niewidomych stworzono także udogodnienia dźwiękowe np. przy przejściu dla pieszych, autobusach i tramwajach – obwieszczanie kolejnych przystanków, sygnalizowanie liczby pięter podczas poruszania się windą itp.
Innym czynnikiem poprawiającym poruszanie się niewidomych, są poziome oznaczenia wykonane materiałów termoplastycznych, umieszczane na stopniach i przy krawędziach chodnika lub peronu, lub
przystanku autobusowego. Ich powierzchnia jest różnie profilowana i wyczuwana pod stopą. Ułatwiają one orientację w terenie i podnoszą poziom bezpieczeństwa.
